Wstęp:
Z dniem 1 kwietnia 2016 roku na mocy przepisów ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci wszedł w życie Program Rodzina 500 plus. Program, polegający na częściowym pokryciu wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych, wypłacanych w formie świadczenia wychowawczego w wysokości 500 zł na każde uprawnione dziecko.
Przedmiotowe wsparcie rodzin, zgodnie z zapisami niniejszej ustawy, przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka do dnia ukończenia przez dziecko 18 roku życia na każde drugie i kolejne dziecko, bez dodatkowych warunków. Rodziny o niskich dochodach otrzymają wsparcie także na pierwsze lub jedyne dziecko.
Wdrożenie zadania:
Począwszy od powstania Programu Rodzina 500 plus aż do dnia dzisiejszego jego realizacja w naszym województwie przebiega bez zakłóceń.
Ogromny wpływ na taki stan rzeczy ma wiele czynników, m.in. takich jak:
- dobrze przeprowadzone wdrożenie jednostek do realizacji zadania. Na powyższy cel w latach 2016 – 2018, przekazano jednostkom środki w łącznej wysokości 29.574.514zł, w tym:
- w 2016 roku przyznano środki w łącznej wysokości 2.969.072zł, z czego 749.733zł jednostki przeznaczyły na wydatki inwestycyjne w postaci zakupu mebli, licencji komputerowych, serwerów, sprzętu komputerowego, kserokopiarek, przystosowania pomieszczeń do realizacji świadczeń, klimatyzatorów do serwerowni, drukarek, sejfów itp.,
- w 2017 roku przyznano środki w łącznej wysokości 13.474.637 zł, z czego 34.000zł wydatkowano na zakup inwestycyjny w postaci serwera, służącego do obsługi zadania,
- w 2018 roku przyznano środki w łącznej wysokości 13.130.805 zł, z czego 25.358 zł wydatkowano na zakup przeznaczone były na zakup klimatyzacji do sali obsługi interesantów oraz zakup nowego systemu kolejkowego, służącego do obsługi zadania. - ogromne zainteresowanie akcją promocyjno - edukacyjną Programu Rodzina 500 plus, przeprowadzoną na terenie całego województwa warmińsko-mazurskiego, polegającą na licznych spotkaniach z mieszkańcami, odwiedzaniu gmin, wyjaśnianiu zawiłości związanych z przyznawaniem świadczenia wychowawczego, rozdawaniu ulotek promocyjnych 500 plus,, omawianiu na forum zasad finansowania zadania, pomaganiu w rozwiązywaniu problemów związanych ze sprawozdawczością dotycząca 500 plus. Akcja promocyjno-edukacyjna została również przeprowadzona na Festynie rodzinnym w Ełku gdzie uczestniczył Prezydent RP wraz z małżonką, trakcie, czynnie promowano Program Rodzina 500 plus, rozdając ulotki, balony, rozmawiano z przechodniami o ww. programie,
- przeprowadzenie wywiadu z rodziną Państwa Jaroszów, uprawnionych do otrzymywania świadczenia wychowawczego, zamieszkujących tereny naszego województwa. Zdjęcie Państwa Jaroszów wraz z wywiadem, zostało wybrane spośród wielu zaproponowanych przez inne urzędy wojewódzkie z całej Polski, i wykorzystane na stronie internetowej Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, w Raporcie 500 Plus ww. Ministerstwa. Ponadto, posłużyło do materiałów promocyjnych, wykorzystanych przez Panią Premier Beatę Szydło, dotyczących podsumowania Programu Rodzina 500 plus,
- kontroli jednostek w zakresie prawidłowej realizacji zadania (polegającej m.in. na weryfikowaniu wszelkich danych przesyłanych do tut. Urzędu, dotyczących wysokości wnioskowanych środków, terminowości wypłacanych świadczeń oraz szeregu innych informacji dotyczących stanu realizacji zadania).
W okresie 2017 -2018 przeprowadzono łącznie 38 kontrole tj.:
- w 2017 roku przeprowadzono 26 kontroli (w tym 2 doraźne),
- w 2018 roku przeprowadzono 12 kontroli.
Realizacja świadczeń wychowawczych:
W okresie od wejścia w życie Programu Rodzina 500 plus do dnia dzisiejszego w województwie warmińsko-mazurskim wypłacono łącznie 2.989.730.816 zł (w 2016 roku kwotę - 706.263.970 zł, w 2017 roku - 941.402.001 zł, w 2018 roku – 891.664.473 zł) w 2019 roku tj. do dnia dzisiejszego – 450.400.372zł), na realizację ponad 5.716.850 świadczeń dla ponad 175 tys. uprawnionych dzieci.
Średnio co miesiąc 64 świadczenia wypłacane są w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług co stanowi 0,04% wypłacanych miesięcznie świadczeń wychowawczych.
W okresie od kwietnia 2016 roku do końca maja 2019 roku wydano 362.044 decyzji w sprawie świadczenia wychowawczego, w tym 330.853 decyzji, przyznających prawo
do świadczenia.
Informacje o rodzinach pobierających świadczenie wychowawcze:
Liczba rodzin ogółem
W okresie 3 lat średnia liczba rodzin pobierających świadczenie wychowawcze wyniosła około 100 tyś, z czego najwięcej rodzin pobierających świadczenie przypadło
w miesiącu sierpniu 2017 roku i wyniosło 101.852 rodziny.
Na chwilę obecną w Programie uczestniczy 91.514 rodzin pobierających świadczenie wychowawcze na 145.986 dzieci, z tego:
- na jedno dziecko -55.129 rodzin, w tym na pierwsze dziecko – 22.823 rodziny,
- 2 dzieci – 25.980 rodzin, w tym na pierwsze dziecko – 21.350 rodzin,
- 3 dzieci – 7.652 rodziny, w tym na pierwsze dziecko 7.122 rodziny,
- 4 dzieci - 1.931 rodzin, w tym na pierwsze dziecko 1.834 rodziny,
- 5 dzieci – 542 rodziny, w tym na pierwsze dziecko 519 rodzin,
- 6 dzieci i więcej – 280 rodzin, w tym na pierwsze dziecko 266 rodzin.
Liczba rodzin bez dziecka niepełnosprawnego
Wg. danych wykazanych w miesiącu maju br. 48.938 rodzin nieposiadających dziecka niepełnosprawnego pobiera na pierwsze dziecko świadczenie wychowawcze,
z czego:
- 3.853 stanowią rodziny bez dochodu,
- 18.989 stanowią rodziny z dochodem do 400 zł,
- 26.096 stanowią rodziny z dochodem od 400 zł do 800 zł.
Obecnie wg. stanu na koniec maja br. liczba ww. rodzin wynosi ponad 48 tys.
Liczba rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym
Wg. danych wykazanych w miesiącu maju br. 4.976 rodzin posiadających dziecko niepełnosprawne pobiera świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko, z czego:
- 267 stanowiły rodziny bez dochodu,
- 1.680 stanowiły rodziny z dochodem do 400 zł,
- 3.029 stanowiły rodziny z dochodem od 400 zł do 1200 zł.
Obecnie wg. stanu na koniec maja br. liczba ww. rodzin wynosi ponad 4 tys.
Środki na realizację świadczeń wychowawczych:
Zapotrzebowanie na środki na realizację powyższego zadania, przesyłane jest do tut. Urzędu na podstawie miesięcznych meldunków, sporządzanych przez wszystkie jednostki z naszego województwa. Po stosowanej analizie danych w nich zawartych, na konto właściwych jednostek przekazywane są co miesiąc środki, które średnio co miesiąc wynoszą około 76 mln zł. Powyższe dotacje zabezpieczają w danym miesiącu potrzeby wszystkich świadczeniobiorców uprawnionych do otrzymania tego rodzaju świadczenia.
Realizacja zadania przez powiaty:
Program Rodzina 500 plus realizowany jest również przez powiaty, na których zgodnie z zapisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, spoczywa obowiązek wypłaty dodatków wychowawczych, przysługujących rodzinom zastępczym i osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka na każde umieszczone dziecko do czasu ukończenia przez nie 18 roku życia oraz dodatków
do zryczałtowanej kwoty wypłacanych na każde dziecko w wieku do ukończenia 18 roku, umieszczone w placówce opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego. Powyższe dodatki wypłacane są w wysokości 500 zł (na każde uprawnione dziecko).
Łącznie na realizację powyższych dodatków w okresie od kwietnia 2016 roku do dnia dzisiejszego powiaty wydatkowały 52.440.310 zł w tym:
- w 2016 roku 11.305.191zł,
- w 2017 roku 14.790.214zł,
- w 2018 roku – 19.190.452zł.
- w 2019 roku do dnia dzisiejszego 7.154.453zł
Średniorocznie wypłacanych jest ponad 29 tys. dodatków dla około 2.600 uprawnionych.
Zmiany w przepisach dotyczących Programu Rodzina 500 plus
Zgodnie ze zmianami ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci od lipca 2019 roku świadczenie będzie również przysługiwało na pierwsze dziecko i na każde dziecko niezależnie od dochodu w rodzinie do ukończenia przez nie 18 roku życia.
Dotychczas świadczenia z Programu Rodzina 500 plus otrzymywały dzieci w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz w placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego. Od 1 lipca świadczenie otrzymają również dzieci umieszczone w innych instytucjonalnych formach pieczy zastępczej, czyli w pozostałych placówkach opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych i interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych. Program obejmie także dzieci umieszczone w domach pomocy społecznej.
Wniosek o świadczenie wychowawcze można złożyć w gminie, w której mieszkamy, listownie za pośrednictwem Poczty Polskiej oraz przez Internet.
Koszty obsługi
Ustawodawca w ustawie o pomocy państwa w wychowaniu dzieci z dnia 11 lutego 2016 rok, zapewnił jednostkom środki na obsługę niniejszego zadania, które wynoszą 1,5% liczonych od wysokości otrzymanej w danym roku dotacji na realizację świadczeń wychowawczych.
Od 1 lipca 2019 roku do końca br. koszty obsługi zadania dla jednostek samorządu terytorialnego będą wynosić 1,2% liczonych od otrzymanej dotacji. W 2020 roku zmniejszą się do 0,85%.