Gołdap przed laty...

W maju 1975 roku, w numerze 5 (71) czasopismo "Gościniec"  na swoich łamach opublikowało

Ścieżki nie wydeptane
W polskiej tajdze

Niedźwiedzie Bagno, Wilcze Bagno, Lisia Góra Pstrążny Rów... Czy wiecie gdzie to jest? Zapraszamy więc na północny kraniec województwa białostockiego, do powiatu gołdapskiego. Rozciąga się tu Puszcza Romincka. Piękne, stare lasy, dzikie bagna, malownicze strugi o czystej wodzie, wilki, łosie, jenoty oraz prawie zupełny brak turystów to walory, które nie wszędzie można spotkać.

W roku 1971 uczestnicy studenckiej akcji „Rominta", prowadzonej przez członków Uniwersyteckiego Klubu turystycznego „Unikat" z Warszawy, wytyczyli zielony szklak turystyczny, prowadzący przez najpiękniejsze partie tych borów: ma on 38 km długości i łączy miasto powiatowe Gołdap z Maciejowiętami, niewielką miejscowością nad rzeką Błędzianką. Puszcza Romincka graniczy od południa z Pojezierzem Zachodniosuwalskim, na wschodzi przechodzi w wysoki Garb Wiżajn (292 m n.p.m.), na zachodzie granicami są jezioro Gołdap, dolina rzeki Jarki i dalej na zachód Garb Szeski (309 m n.p.m.). Powierzchnia puszczy wynosi ok. 10 tys. ha. Ukształtowanie terenu jest niejednolite. Malownicze wzgórza dochodzą do 274 m n.p.m., środkowa część puszczy leży najniżej i częściowo ma charakter bagienny. Zachodnia część położona jest na piaskach zandrowych, wschodnia zaś to pagórkowaty obszar morenowy. Na południe i na zachód od puszczy znajduje się kilka sporych jezior, przeważnie rynnowych: Jezioro Gołdap, od wschodu obramowane pasmem lasów, jez. Czarne, Przerośl i Boczne; brzegi tego ostatniego dochodzą do 68 metrów wysokości. Oprócz tego w rejonie wsi Galwiecie mamy jeziora Ostrówek i Rakówek oraz koło Linowa trzy niewielkie jeziora polodowcowe. Środkiem puszczy płynie rzeka Błędzianka, inaczej nazywana Romintą, wraz z dopływami: Bludzią i Czerwoną Strugą. Wody rzeczek są bardzo czyste, żyją w nich nawet pstrągi.

Puszcza Romincka stanowiła w przeszłości część ogromnej prapuszczy, która w XVI w. pokrywała całą północno-wschodnią część dzisiejszej Polski. Tu schodziły się granice trzech rejonów etnicznych: polskiego, niemieckiego i litewskiego. W XIII w. tereny te zamieszkiwali Jadźwingowie. Pozostałości ich grodów znajdują się w Gołdapi, Botkunach oraz na Zamkowej Górze. Po pogromie Jadźwingów przez Krzyżaków w 1283 roku obszary te były zupełnie wyludnione przez blisko 150 lat. Pierwszymi przybyszami na te tereny byli osadnicy z Podlasia. W 1565 r. zostało założone przez starostów Węgoborka i Rynu miasto Gołdap. Przez długi okres większą część ludności stanowili tutaj osadnicy z Mazowsza, Podlasia, Suwalszczyzny i Rusi. Dopiero w XIX wieku przewagę liczebną zdobyli Niemcy. W czasie II wojny światowej puszcza należała do Hermana Goeringa. Jesienią 1944 r. wzdłuż południowych rubieży Puszczy Rominckiej skierowano główne uderzenie wojsk radzieckich III Frontu Białoruskiego. Celem była Gołdap, silna twierdza niemiecka, dwukrotnie zdobywana przez Rosjan. We Wronkach pod Gołdapią znajduje się cmentarz, na którym spoczywa kilka tysięcy poległych żołnierzy radzieckich.

Proponujemy wycieczkę po Puszczy Rominckiej zielonym szlakiem, który prowadzi przez najciekawsze partie borów. Rozpoczniemy ją na stacji PKP Gołdap; stąd udajemy się w kierunku wschodnim szosą Gołdap-Żytkiejmy. Po przejściu ok. 400 m skręcamy ku północy, mijamy tory kolejowe i kierujemy się w stronę jeziora Gołdap. Szosa po niedługim czasie skręca w prawo, nasz szlak biegnie prosto, w kierunku północnym. Po 2,4 km dochodzimy do zabudowań dawnej stacji Kumiecie; widać tu szereg poniemieckich bunkrów-umocnień, które broniły miasto od strony jeziora. Następnie szlak wiedzie do jeziora i prowadzi jego brzegiem na południe. Po drodze mijamy ośrodki wczasowe, m.in. ośrodek POSTiW. Okrążamy jezioro, przechodzimy przez mostek na rzece Gołdapi, następnie podmokłymi łąkami, później ścieżką wśród chaszczy dochodzimy (cały czas idąc blisko brzegu) do niewielkiej piaszczystej plaży (5,5 km). Stąd idziemy lekko pod górę, w prawo na północny wschód. Po przejściu 6,5 km miejscowość Szyliny (3 gospodarstwa). Idziemy ku wschodowi, przy ostatnim z gospodarstw szlak skręca na południowy wschód, a dalej na południe. Na 9,2 km zakręt szlaku w lewo, na wschód. Po około 500 m dochodzimy do drogi biegnącej na północny wschód. Szlak przecina drogę, przechodzi obok samotnego gospodarstwa i kieruje się na wschód. Po dalszych 600 m dochodzimy do szerokiej drogi biegnącej na północny wschód, idziemy nią 6 km. Po drodze mijamy piękne lasy świerkowe. Dochodzimy do leśniczówki Hajnówek (16,3 km), w pobliżu znajdują się dwa gospodarstwa pozostałe z dawnej wsi Czarnowo Średnie; na południe od leśniczówki rozciąga się bagno Mechacz Wielki. W Hajnówku radzimy ewentualnie zatrzymać się na noc, gdyż stąd szlak biegnie na odcinku 17 km przez obszary niezabudowane. Od leśniczówki idziemy ok. 500 m na północny wschód, potem skręcamy w prawo, na przecinkę leśną, która prowadzi 4,5 km równolegle do granicy państwowej. Po drodze mijamy (ok. 1 km przed Królewską Górą) jeden z ciekawszych rejonów puszczy, rezerwat „Boczki". Występuje tu 6 typów lasu (las mieszany, świeży, grąd jesionowy, łęgi, bór łochyniowy i bór świeży). 21, 3 km naszej drogi – zakręt w lewo; po około 100 m dochodzimy do piaskarni, stąd skręcamy na zachód, po przejściu 200 m – na północ
i po następnych 100 m na wschód i dochodzimy do szczytu Królewskiej Góry (219 m) – 21,7 km.

Ze szczytu szlak prowadzi na wschód z niewielkim odchyleniem na południe; schodzimy na przełaj przez las i dalej terenem bagiennym. Po przejściu 1 km dochodzimy do drogi biegnącej w kierunku północ-południe. Tą drogą idziemy na południe. Po 200 m skręcamy na wschód i dochodzimy do skrzyżowania dróg, skąd kierujemy się na północny wschód, potem ku wschodowi i dochodzimy do główniejszej drogi; drogą tą ok. 1 km w kierunku południowo-wschodnim. Ta droga skręca w lewo, nasz szlak zaś wiedzie prosto ok. 500 m. W tym rejonie napotkamy bardzo stary drzewostan, sosny i brzozy dochodzące do kilkudziesięciu metrów wysokości. Kilkaset metrów stąd na południe znajduje się rezerwat „Czerwona Struga"; w warstwie ziół występuje tu masowo pióropusznik strusi.

Teraz nasz szlak stopniowo zmienia kierunek na północno-wschodni i po 1 km dochodzi do głównej drogi. Idziemy nią w kierunku wschodnim, przechodzimy mostek na rzece Bludzi (26,5 km), następnie mostek na Błędziance i po przejściu 600 m skręcamy w prawo na południowy wschód. Z tego miejsca bardzo blisko do rezerwatu „Dziki Kąt", na terenie którego występują bory sosnowo-świerkowe, ze starym 120 – 140 letnim drzewostanem. W pewnym stopniu przypominają one tajgę.

Dalej przez 6 km szlak biegnie równolegle do Błędzianki, najpierw w pewnej odległości od rzeki później jej terasem zalewowym, następnie skarpą. Przechodzimy przez wieś Błędziszki i docieramy do szosy Gołdap-Żytkiejmy (stąd 1 km do Błąkałów – sklep spożywczy, przystanek PKS). Szlak biegnie teraz kawałek szosą, następnie skręca w prawo i przez 2 km wiedzie równolegle do rzeki, doprowadzając nas do wspaniałego wiaduktu dawnej linii kolejowej (36 km). Po wojnie istniał projekt wybudowania na nim schroniska turystycznego, na szczęście upadł ze względu na zmniejszoną wytrzymałość wiaduktu.

Od wiaduktu przez wioskę Stańczyki kierujemy się do wsi Maciejowięta, gdzie przy szkole podstawowej nasz szlak się kończy. Na południe od wsi znajduje się piękny, głęboki jar Błędzianki. We wsi sklep, klub książki i prasy, przystanek PKS.

Tomasz Krzywicki

Informacje dla turystów
Sklepy spożywcze znajdują się w Gołdapi, Pluszkiejmach, Dubeninkach, Galwieciach, Bludziach, Błąkałach, Maciejowiętach i Żytkiejmach (tam też gospoda).
Schroniska młodzieżowe – w Błąkałach, Pluszkiejmach, Gołdapi (tutaj też hotel miejski
i Dom Wycieczkowy PTTK oraz ośrodek noclegowy POSTiW).
Klubokawiarnie „Ruchu" – w Pluszkiejmach i Maciejowiętach.
Leśnictwa – Jurkiszki, Hajnówek, Bludzie, Budwiecie, Boczki, Błędziszki, Żytkiejmy.

Materiał z posiadanych archiwów prasowych przygotowała Dorota Beata Grudnik-Cemborek